شاید نام عجیب آهن اسفنجی (sponge iron) قبلا در اخبار یا روی تابلوی معاملات بورس کالا به چشمتان خورده باشد. محصولی که تجارت آن در چند وقت اخیر رونق زیادی پیدا کرده و گزینه جذابی برای خریداران به شمار می‌رود. 

آهن اسفنجی یا همان گندله متخلخل، حاصل احیای مستقیم سنگ‌آهن است که یکی از ویژگی‌های قابل ‌توجه آن، داشتن عیار بالاست. این خاصیت مهم باعث شده که جایگزین مناسبی برای آهن قراضه شود وهمواره مورد توجه متخصصان قرار بگیرد. در طی سال‌های اخیر روش‌ها و تکنولوژی‌های گوناگونی مانند کوره‌ی تونلی، میدرکس و... برای تولید پربازده‌تر آن ابداع شد. 

در این میان ایران با بهره‌گیری از تلاش متخصصان داخلی در ده‌ها واحد صنعتی کوچک و بزرگ در سراسر کشور، تکنولوژی ساخت آهن اسفنجی را تا درصد بالایی بومی‌سازی کرده و هم‌اکنون دومین تولیدکننده‌ بزرگ آن در جهان به شمار می‌رود. 
 

آهن اسفنجی منبعی با عیار بالا برای ساخت آهن و فولاد است که از احیای گندله بدون رسیدن به دمای ذوب بدست می آید.

در فرآیند تولید گندله، سنگ آهن با عیار 66% احیا شده و حاصل آن آهن اسفنجی با متالیزاسیون 92% می باشد.

به طور کلی آهن اسفنجی از دو روش تولید به وسیله زغال سنگ و تولید به وسیله گاز طبیعی حاصل می شود.

هندوستان که در صدر کشورهای تولید کننده آهن اسفنجی قرار دارد به واسطه داشتن معادن زغال سنگ فراوان، از این ماده اولیه برای تولید استفاده می کند.

ایران به عنوان دومین کشور تولید کننده آهن اسفنجی در دنیا، از گاز طبیعی برای تولید استفاده می میکند.

بر اساس آمار انجمن فولاد ایرانیان در سال 1401 آمار تولید آهن اسفنجی، 31.4 میلیون تن بوده است که نسبت به سال قبل 4% رشد داشته است.

بیشترین مقدار تولید مربوط به شرکت های زیر بوده است:

• فولاد مبارکه - 8 میلیون تن
• فولاد خوزستان - 3.6 میلیون تن
• فولاد گل گهر - 2.8 میلیون تن

ارزش کل صادرات و واردات آهن اسفنجی در سال 2021 مبلغ 6.47 میلیارد دلار بوده است.

روسیه بیشتر صادرات و عربستان بیشترین واردات آهن اسفنجی دنیا را داشته اند.

صادرکنندگاه آهن اسفنجی

واردکنندگان آهن اسفنجی

در سال 2022 در مجموع 125 میلیون تن آهن اسفنجی در جهان تولید شد که نسبت به سال 2021 تقریبا 7% رشد داشت.

حدود 74 میلیون تن از تولید آهن اسفنجی به روش میدرکس(گاز طبیعی) بوده است.

تولید کنندگان اصلی:

• هند - 42 میلیون تن (با استفاده از زغال سنگ)
• ایران - 33 میلیون تن (با استفاده از گاز طبیعی)